Elternbrief Türkisch
Çocuğum İki Dili, Almanca ve Aile Dilini Nasıl Öğreniyor?
Metin : Dr. Michaela Ulich
Çeviri : Feyziye Perişan / Erman Okay
Staatsinstitut für Frühpädagogik – IFP
München

Gefördert mit Mitteln des Bundesministeriums des Innern und des Bayerischen Staatsministeriums für Arbeit und Sozialordnung,

Familie und Frauen
Sevgili Anne ve Babalar

Belki de arasıra kendinize :
“Çocuğum nasıl Almanca öğreniyor?” veya
“Çocuğum küçük yaşta iki dili de öğrenebilir mi?” ya da
“Çocuğum ileride-örneğin okulda-kendini iyi ifade edebilecek mi?” diye soruyorsunuz. Bu türden sorular başka birçok ana-babayı da düşündürdüğü gibi, eğitimcileri ve bilim adamlarını da meşgul etmekte. Bu nedenle sizlere konu  ile ilgili bazı bilgiler ve ipuçları  vermek istiyoruz. Çocukların dillerinin gelişebilmesi için nelere ihtiyaçları var?

• Çocuklar farklı dilleri kolayca öğrenebilirler
Eğer çocuğunuz iki farklı dille büyüyorsa;örneğin evde bir dil,anaokulunda ise Almanca,bu durum çocuğunuzun geleceği için büyük bir şans. Araştırmalara göre: küçük  çocuklar yeterince teşvik edilirlerse iki hatta üç dili bir arada kolayca öğrenebilmekteler. Eğer anne ve babanın dilleri farklı ise ve her biri çocuk ile yalnızca kendi dilinde konuşmaya özen gösterirse çocuk da onlarla bu farklı dillerde konuşabilir.Ama burada bir şeye çok dikkat etmek gerek:küçük çocuklar için en önemli şey aile içindeki  konuşmaların bir kurala bağlanmasıdır. Ancak o zaman çocuk belli bir dilin belli bir kişi ve olay ile bağlantısını kurabilir ve “anne böyle konuşuyor,baba şöyle konuşuyor,yemekte ise başka bir şekilde konuşuyoruz” diyebilir.

• Anaokulu çocuğunuz için bir şanstır, Çocuğunuz anaokulunda ,daha sonraki okul dönemi için çok önemli olan Almancayı ve dil gelişimi için gerekli olan birçok şeyi  öğrenir.Bu nedenle çocuğunuz üç yaşından sonra düzenli olarak anaokuluna giderse, bu onun için bir şanstır.Ayrıca, böylece okula başlayıncaya kadar Almancasının gelişebilmesi için de yeterince zamanı olacak. Anaokulu eğitmenleri amaca uygun oyunlar,konuşmalar,şarkılar ve tekerlemeler, resimli kitaplar ve hikayelerle çocukları Almanca öğrenmeye özendirirler. Eğer çocuğunuz hiç Almanca bilmiyorsa, belki de başlangıçta evinizdeki dili konuşan arkadaşlar arayacaktır.Bu,çocuğun kendini rahat hissetmesine ve ortama alışmasına yardımcı olacaktır.Zaman içinde kendine Alman arkadaşlar da bulacaktır.

• Çocuğunuzla hangi dili konuşuyorsunuz?
Bazen ailelere,”Çocuğunuzla Almanca konuşun ki, daha sonra okulda zorluk çekmesin” gibi öğütler verilir.Bu tür öğütler yanlıştır. Sizin için en doğal olan,en iyi bildiğiniz dili – ki bu genellikle anadilinizdir – konuşun. Çünkü en çok kelimeyi ve cümlelerin nasıl kurulduğunu, en iyi bu dilde bilirsiniz. Böylece çocuğunuz sağlam bir dil temeline sahip olacak ve öteki dilleri, örneğin Almancayı öğrenirken bunun yararını görecektir.Bir çocuğun bir dili ya da paralel  olarak birkaç dili tam olarak öğrenebilmesi uzun yıllar alır.Bazı çocuklar belli dönemlerde sadece tek dilde, örneğin Almanca konuşmak isterler.Ana-babaları onlarla aile dilinde konuşsalar bile, çocuklar konuşmalarını, cevaplarını  Almanca olarak sürdürürler.Aslında böyle dönemler son derece normaldir. Eğer siz tutarlı davranıp çocuğunuzla anadilinizle konuşmaya devam ederseniz ve çocuğunuz bu dili başka ortamlarda da duyarsa,bu dil unutulmaz,çocuk  duyarak öğrenmeye devam eder ve mutlaka bir gün bu dili konuşur.

• Aile içinde çocuğun dil gelişimi için neler yapabilirsiniz?
Aile içindeki günlük yaşam dilin gelişimi için önemlidir.Çünkü çocuklar ilk dillerini aile içinde öğrenirler. Çocukların dil gelişimlerini teşvik etmek için ailede hangi somut olanaklar var?
_Konuşma ve anlatma sevinci
Dil antrenmanı yapılamaz.Dil, küçük çocuklarda ancak,örneğin;oynarken,resimli bir kitaba bakarken,birlikte yemek yerken,sevdiği insanlarla sohbet ederken, dinleyerek ve konuşarak günbegün giderek gelişir. Günlük konuşmalar  çocuklar için çok önemlidir: çocuğa işinizi anlatın,büyükannelerden,büyükbabalardan söz edin,bugün yaşadığınız küçük bir olayı anlatın. Hatta örneğin, yemek pişirirken çocuk sizi izliyorsa;ona o sırada tencereye koymakta olduğunuz bütün malzemeleri tek tek sayın. Eğer çocuğunuz size,bugün nelere kızdığı,ya da nelere sevindiği, anaokulunda arkadaşlarının neler söylediği gibi bir sürü şey anlatıyor ve bir çok sorular soruyor ise buna sevinmelisiniz.  Çocuk anlatırken yavaş yavaş kendini ifade etmeyi, düşünce ve arzularını sözcüklerle açıklamayı öğrenir. Çocuklar kendilerini rahat hissettiklerinde ve hata yapma korkusu duymadıklarında daha iyi öğrenirler.Bazen fantezi  sözcükler  üretir,dilin yapısı ile oynarlar. Onlara büyük bir zevk veren bu tür fantezilemeler aslında çocukların dil gelişimleri için çok önemlidir. Konuşurken yanlış yaptığında çocuğunuzu düzeltmeye kalkmayın. Çünkü, bu tür  davranışlarınız onun gelişimini olumsuz yönde etkiler. Sık sık yanlışları düzeltilen çocuklar bazen konuşma ve anlatma sevinçlerini yitirebilirler. Çocukların, birçok şeyi öğrenmesini sağlayan ve özellikle dil yeteneklerinin gelişmesine önemli katkıları olan bazı uğraşlar vardır. Bunların en önemlilerini şöylece sıralamak mümkün: resimli kitaplara bakmak, yüksek sesle kitap okumak, hikayeler anlatmak, tekerlemeler ve şarkılar söylemek. _Birlikte resimli kitaplara  bakmak Eğer aileler çocukları ile sık sık, hatta her gün resimli kitaplara bakarsa bu, çocukların dil gelişimleri için çok yararlıdır. Bir çok araştırma ve inceleme ile de kanıtlandığı gibi,eğer çocuğunuzla anadilinizdeki resimli bir kitaba  bakarsanız,çocuk;bu süreçte,daha sonraları okul döneminde gerekli ve başka dilleri öğrenmede ona yardımcı olacak bir çok şey öğrenebilmektedir. Bazen de, zaman bulabilirlerse, bu okumaları, bir abla,ağabey,hala,teyze,büyükanne ya da büyükbaba yapabilir.  Resimli kitaplara bakma ve sesli okumalarda şu noktalar önemlidir: .Bu durum hem çocuğa hem de yetişkinlere zevk vermelidir. (Eğer yetişkinler her şeyi fazlaca  soruşturmaya kalkarlarsa çocuğun neşesi kaçabilir.). Çocuğun resimler ve hikayeler üzerine aklına gelebilecek her şeyi söylemesine ,anlatmasına olanak tanımalıdır. Şayet evinizde anadilinizde resimli kitaplar yoksa ,hatta başkalarından ödünç alma olanağı bulamazsanız, yine de çocuğunuzla bazı kitaplara anadilinizde bakmanız mümkün.Kitaplıklardan ya da eğitmenlerle konuşarak, anaokulundan ödünç olarak, yalnız resimli veya resimli ama Almanca kısa metinli kitaplar temin edebilir,evinizde çocuğunuzla bu kitaplara bakarak anadilinizde resimler üzerine konuşur ,isterseniz çocuğunuzla birlikte bu resimler üzerine bir hikaye bile oluşturabilirsiniz.Ya da çocuğunuz bir keresinde
anaokulundan beraberinde getirdiği bir kitabı size resimleri ve hikayesi ile Almanca olarak anlatabilir.

Ayrıca ,artık kitaplıklarda iki-dilli birçok çocuk kitabı bulmak da mümkün. Eğer Almancanız iyi ise ,çocuğunuza yaptığınız kitap okumalarında, bir keresinde anadilinizi bir başka seferde ise Almancayı kullanabilirsiniz. Bazı dönemlerde çocukların, resimlerine bakmaktan ve hikayesini dinlemekten hiç bıkmadıkları, çok sevdikleri resimli bir kitap olabilir. Bu normaldir ve onlardaki dille ilgili duyumların gelişmesine yardımcı olacağından yararlı bir şeydir. _Hikaye anlatmak
Çocuklar hikayelere bayılırlar.Eğer çocuklar anne,baba,amca ya da dayı,hala,teyze ve büyükbabanın onlara okuduğu ve ya anlattığı bir hikayeyi sık sık duyarlarsa dilleri gelişir. Böylece bir hikayeyi anlamayı ve anlatmayı öğrenirler. Anlatılarınız günlük yaşamdan hikayeler,masallar,çocukluk döneminizden anılar olabilir,kısacası sizin ve çocuğunuzun hoşlandığı her şeyi anlatabilirsiniz.Pekiyi,her gece uykudan önce anlatılacak bir “iyi geceler hikayesi”ne, ne dersiniz?  Bir çok çocuğun hoşlandığı şarkılar,parmak oyunları ve kafiyeli sözcükler de çocukların konuşma yeteneklerinin gelişimi için çok önemlidir.

Çocukluk yıllarınızdan hatırınızda kalan şiirler ya da tekerlemeler yok mu?
_Televizyon yeterli değil
Çocuklar televizyon seyrederken söylenenlere değil, öncelikle görüntüye konsantre olurlar. Ve çoğunlukla hiç konuşmadan seyrederler.Bu nedenle televizyon dil gelişimi konusunda hiç de etşvik edici değildir. Çocuklar örneğin, kasetten ya da CD’den bir masal ve ya anababalarından bir “iyi geceler hikayesi” dinlerken daha çok şey öğrenirler.Eğer çocuğunuz televizyon seyrediyorsa,hiç değilse onunla yayında izlediği şeyler üzerine sohbet edin.
_İki dilli yaşam – Çocukların örnek alacakları kişilere ihtiyaçları vardır. Ana-babalar çocuklar için örnek alınacak önemli kişilerdir.Ana-babaları iyi Almanca bilmeyen çocuklara,onların Almancalarını geliştirmek için nasıl çaba sarf ettiklerini  görmek çok yardımcı olur.Örneğin, bir sözcüğün Almancasının çocuğa sorulması ve ya ailenin anaokulunda açılan bir dil kursuna gitmesi çocuk için önemli şeylerdir.Böylece kendine olan güven gelişimi ile Almanca öğrenmeye  merak sarar. Çocuklar, ana-babalarının kendi anadillerine ne kadar değer verdiklerini,onu ne kadar koruyup, geliştirdiklerini ve iki-dilliği önemli bulup,bulmadıklarını da fark ederler.

Dil bir hazinedir Eğer çocuğunuz iki dili de iyi konuşur ve gelecekte kendini iyi ifade edebilirse , özel ve mesleki yaşamında ona sürekli yardımı dokunacak bir hazineye sahip demektir. Ondan bu hazineyi hiç kimse geri alamaz.
Size ve çocuğunuza bu yolda bol şans ve başarılar diliyoruz.

http://www.ifp.bayern.de Sitesinden alınmıştır.